Mạt chược là một trò chơi bài truyền thống nổi tiếng xuất hiện nhiều trong văn hóa Trung Hoa, đặc biệt phổ biến trong phim ảnh và đời sống thường ngày. Khi du nhập vào Việt Nam, mạt chược thu hút đông đảo người chơi bởi tính chiến thuật cao, nhiều biến thể thú vị và tính giải trí mạnh.
Mặc dù hấp dẫn nhưng mạt chược cũng khá phức tạp, đòi hỏi người chơi hiểu rõ bộ bài, quy tắc và cách tính điểm. Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu chi tiết mạt chược là gì, nguồn gốc, luật chơi, cách chơi bài Mạt Chược và những mẹo cần biết để bắt đầu.
Bài mạt chược là gì? Nguồn gốc hình thành
Từ “mạt chược” (麻雀) trong tiếng Hán có nghĩa là “chim sẻ”. Con bài đầu tiên trong bộ mạt chược – quân Nhất Sách – có hình con chim sẻ, vì vậy tên gọi này ra đời.
Trò chơi thường có 4 người tham gia, mỗi người sử dụng chiến thuật và khả năng ghi nhớ để sắp xếp các quân bài thành bộ, hướng đến mục tiêu cuối cùng là Ù (Tới).
Theo nhiều tài liệu lịch sử, mạt chược bắt nguồn từ khoảng cuối thế kỷ 19 tại Thượng Hải. Ban đầu bài được làm bằng giấy, sau này chuyển sang vật liệu cứng để tăng độ bền. Trò chơi nhanh chóng lan rộng khắp Trung Quốc và toàn châu Á.
Mạt chược hiện nay có nhiều biến thể như:
- Mạt chược kiểu Hồng Kông
- Mạt chược Trung Quốc cổ điển
- Mạt chược Đài Loan
- Mạt chược Nhật Bản (Riichi Mahjong)
- Mạt chược Mỹ
Bài viết này sẽ tập trung vào cách chơi mạt chược phổ biến nhất tại Việt Nam: mạt chược kiểu Hồng Kông.
Bàn chơi mạt chược và các quân bài cơ bản
Bàn chơi mạt chược
Bàn mạt chược thường là hình vuông với mặt bàn trơn để dễ “xào bài”.
- Tại Trung Quốc: bàn có cạnh khoảng 80 cm, cao 60–85 cm. Một số nơi phủ khăn mềm giúp giảm tiếng ồn khi xào bài.
- Tại Việt Nam: bàn thường rộng 90 × 90 cm, có gờ cao 3–4 cm bọc da hoặc nỉ để tránh bài rơi. Mặt bàn màu xanh dương hoặc xanh lục nhằm tăng độ tương phản.
Bộ bài mạt chược
Nguồn tin từ 68WIN cho biết: Bộ mạt chược đầy đủ gồm 160 quân, chia thành 4 bộ và 1 bộ khung:
- Bộ Nạc (Sách – Vạn – Văn): mỗi loại gồm 36 quân. Hàng Sách có ký hiệu sọc, Vạn có chữ “萬”, Văn có hình tròn.
- Bộ Tài Phao (Gió): gồm Đông, Nam, Tây, Bắc, Trung, Phát, Bạch — tổng cộng 28 quân.
- Bộ Hoa: Mai, Lan, Cúc, Trúc.
- Bộ Bốn Mùa: Xuân, Hạ, Thu, Đông.
- Bộ Khung: dùng để thay thế quân khác khi cần (khung đỏ và khung xanh).
Chuẩn bị trước khi chơi mạt chược
Số lượng người chơi
Một ván mạt chược chuẩn có 4 người. Nếu chơi đông hơn sẽ có người ngồi ngoài chờ vòng.
Chọn vị trí ngồi
Nhiều người chơi quan niệm vị trí ngồi có thể ảnh hưởng vận may hoặc thế trận, nhưng thực tế người chơi có thể ngồi tùy ý. Trong thi đấu, vị trí được xác định bằng cách bốc thăm hoặc đổ xúc xắc.
Chia bài
Những người tham gia nổ hũ 68WIN chia sẻ: Nhà cái đổ xúc xắc để xác định vị trí chia. Bài được úp xuống, xào đều, sau đó chia cho mỗi người 40 quân (xếp thành 20 đôi). Khi bắt đầu lượt đánh, mỗi người có 13 quân, riêng nhà cái có 14 quân.
Luật chơi mạt chược cơ bản
Mục tiêu cơ bản
Người chơi cần sắp xếp bài của mình thành:
- 4 Phu (Bộ): gồm Chi, Phu, Cán, Phỗng.
- 1 Đôi: hai quân giống nhau.
Cách chơi lượt
Nhà cái đánh trước một quân. Lượt chơi diễn ra theo chiều kim đồng hồ. Mỗi người lần lượt:
- Bốc 1 quân từ nọc
- Đánh 1 quân ra bàn
Người khác có thể:
- Ăn (lấy quân người bên trái)
- Pon/Phỗng (lấy quân cùng số)
- Chi (lấy quân tạo bộ 3 liên tiếp)
- Khai (nếu có 4 quân giống nhau)
Phán – đơn vị tính điểm
Phán cho biết độ khó của bài ù. Phán càng cao thì điểm nhận được càng lớn. Mỗi vùng sẽ có cách tính phán khác nhau, trong đó Hồng Kông được xem là phổ biến nhất.
Một số luật phạt
- Ù nhầm: khai báo ù sai sẽ bị phạt nặng.
- Ù chạy: đánh ra quân người khác cần để ù.
- Đánh trùng: đánh 2 quân giống nhau liên tiếp.
Điều kiện thắng trong mạt chược
Người chơi đạt trạng thái bài hoàn chỉnh (4 phu + 1 đôi) sẽ được Tới / Ù. Một số kiểu ù đặc biệt:
- Ù Thập Tam Thái Bảo: 13 quân đặc biệt không giống nhau.
- Ù Đại Tam Nguyên: 3 bộ Trung – Phát – Bạch.
- Ù Tiểu Tứ Hỷ: 3 bộ gió + 1 đôi gió.
- Ù Toàn Vạn/Sách/Văn: tất cả là cùng một bộ Nạc.
Cách diễn ra một ván mạt chược
Một bàn mạt chược gồm 4 gió: Đông → Nam → Tây → Bắc.
Mỗi gió gồm 4 vòng, mỗi vòng ứng với lượt làm nhà cái của mỗi người.
Khi người chơi Ù, ván kết thúc và tính điểm. Nếu không ai tới khi bài cạn, ván được coi là hòa.
Mẹo chơi mạt chược cho người mới
- Ghi nhớ quân bài: theo dõi những quân đã đánh ra để đoán bài đối thủ.
- Ưu tiên tạo bộ: hoàn thiện phu trước khi xây đôi.
- Giữ bình tĩnh: mạt chược là trò chơi chiến thuật, không nên đánh theo cảm xúc.
- Không để lộ ý đồ: ra bài có chủ đích nhưng không quá rõ ràng.
- Học cách “đọc bàn”: quan sát nhịp đánh để đoán người sắp ù.
Mạt chược không chỉ là trò chơi giải trí mà còn là hoạt động rèn luyện tư duy, phản xạ và kỹ năng phân tích.
Hy vọng bài viết giúp bạn hiểu rõ hơn về cách chơi bài Mạt Chược – một trò chơi truyền thống thú vị, đầy chiến thuật và hấp dẫn.
